Migrena chorobą całego życia znacznie obniżająca jego jakość w wielu sferach codzienności

Niesprawność w migrenie jest oceniana przy pomocy skali MIDAS (Migraine Disability Assessment Scale), w której zadajemy pięć pytań – w trzech domenach (1 i 2 pytanie -praca/szkoła, 3 i 4 - dom, 5 - życie społeczne/rodzinne) dotyczących liczby dni z upośledzeniem w wymienionych obszarach – 21 dni i więcej (w czasie 3 miesięcy) oznacza poważną niesprawność, 11-20 – umiarkowaną niesprawność, 6-10 - łagodną, a do 5 dni brak lub niewielką. Ocena dni powinna obejmować 3 miesiące następujące po sobie w ostatnim czasie. Shapiro i wsp. w swoim artykule twierdzą, że migrena częściej niż inne bóle głowy wiąże się z większym prawdopodobieństwem wystąpienia problemów w pracy, z jej utratą włącznie. Taki fakt może stanowić podstawę do zmian dla pracodawców i regulacji politycznych w celu zmniejszenia obciążenia związanego z utratą pracy oraz maksymalizacji możliwości zatrudnienia osób żyjących z migreną w naszym społeczeństwie. Przytaczani autorzy zbadali związek między częstotliwością bólu głowy w przebiegu migreny, a niepełnosprawnością i utratą pracy zarobkowej wśród dużej kohorty dorosłych migreników w Stanach Zjednoczonych. To badanie przekrojowe obejmowało dane National Health and Wellness Survey (NHWS) z 2019 r. uzyskane od respondentów ze Stanów Zjednoczonych. Ankieta internetowa przeprowadzana jest corocznie także w kilku innych krajach. NHWS gromadzi informacje na temat ponad 200 problemów zdrowotnych, w tym migreny, a także ocenia wpływ badanych chorób na pracę oraz kontakty z pracownikami służby zdrowia (lekarze, asystenci lekarzy, pielęgniarki) i stosowane leczenie. W ocenie ankiet wypełnianych on-line bierze się pod uwagę specyfikę kraju, reprezentatywność pod względem wieku, płci, rasy i pochodzenia etnicznego oparte na spisie powszechnym w USA.

W opisywanym badaniu z 74 994 respondentów w wieku 18-65 lat wyłoniono 4487 z rozpoznaniem migreny, której rozpoznanie stwierdzał lekarz. Ta kohorta pacjentów podawała przebycie co najmniej jednego napadu migreny w ciągu ostatnich 30 dni. Grupę badaną podzielono w zależności od częstości napadów na migrenę epizodyczną i migrenę przewlekłą definiowaną zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Bólów Głowy - wydanie trzecie ICHD-3. Grupę kontrolną stanowiły 45 962 osoby bez migreny - bez objawów w ciągu ostatniego roku. Autorzy stwierdzili, że osoby doświadczające więcej niż 15 dni bólu głowy miesięcznie prawie 3 razy częściej zgłaszały problemy w pracy z powodu swojej choroby, niż osoby z mniej niż 4 dniami bólu głowy w miesiącu. Wyniki te potwierdzono w skali MIDAS i uznano, że pacjenci z rozpoznaniem migreny przewlekłej nie są wydolnymi pracownikami. Pełny artykuł z opisem badania i wyników potwierdzających ciężkość choroby jest dostępny:

Shapiro RE, Martin AA, Bhardwaj S, Thomson H, Maculaitis MC, Anderson C, Kymes SM. Relationships between headache frequency, disability, and disability-related unemployment among adults with migraine. J Manag Care Spec Pharm. 2023 Feb;29(2):197-209 – warto się z nim zapoznać.

Dodatkowo kolejna praca niedawno opublikowana autorstwa Batista i wsp. dotyczy jakości życia osób z migreną. Także Ci autorzy potwierdzają, że migrena wpływa negatywnie na kilka sfer życia, znacznie je upośledzając: życie zawodowe, życie społeczne, seksualne i emocjonalne. Osoby z migreną czują się niezauważone i napiętnowane w pracy i podczas życia społecznego, uważają, że są nierozumiani i skarżą się na brak empatii ze strony otoczenia. Warto, więc podkreślić za autorami przytaczanej pracy, że migrena jest problemem z punktu widzenia polityki społecznej i zdrowotnej, dlatego też należy edukować otoczenie migreników, tak aby było pomocne dla cierpiących. Artykuł Batista i wsp. jest przeglądem systematycznym i oceną badań jakościowych koncentrujących się na pytaniu: „Czego ludzie z migreną doświadczają i jak radzą sobie z chorobą w życiu?". Badanie oparte jest o program PRISMA i uwzględnia badania jakościowe napisane w języku angielskim opublikowane w ciągu ostatnich 21 lat (2000–2021) obejmują osoby dorosłe (wiek > 18 lat) z rozpoznaniem epizodycznej lub przewlekłej migreny zgodnie z kryteriami ICHD, z aurą lub bez. Autorzy dokonali przeglądu dostępnych baz medycznech takich jak: MEDLINE - Pubmed, EMBASE, Cochrane Library, CINAHL i PsycINFO. Początkowo wyselekcjonowano 917 artykułów, z których usunięto powtórzone i niepasujące do założeń autorów (907 badań). Ostateczna analiza objęła dziesięć artykułów. Przeanalizowano negatywny ogólny wpływ objawów migreny na życie (czyli twierdzenia typu „wszystko kręci się wokół bólu, objawy powodują niepełnosprawność, migrena dotyczy życia codziennego i niezdolności do wykonywania czynności z przyjemnością - chcieć, ale nie móc”). Kolejnym aspektem ocenianym w analizie był wpływ migreny na życie rodzinne, społeczne i zawodowe (czyli „migrena wpływa na funkcje poznawcze i powoduje utratę koncentracji/pamięci w pracy do tego stopnia, że może skutkować koniecznością zmiany lub utraty pracy, osoby z migreną często nie są rozumiane przez swoich szefów lub przyjaciół, migrena wpływa negatywnie na zdolność do opieki nad dziećmi, na relacje z partnerem, w tym relacje seksualne, życie społeczne czyli zajęcia w czasie wolnym, sport, wakacje”). Kolejny aspekt oceniany był to wpływ migreny na zdrowie emocjonalne (czyli „migrena wiąże się z cierpieniem psychicznym, zachowania unikowe, lęk antycypacyjny, depresja, wpływa na emocje intrapersonalne, frustracja, desperacja, drażliwość, zmiany nastroju i poczucie beznadziejności, izolacja, poczucie winy”). Ważnym aspektem, na który autorzy zwracali uwagę były strategie radzenia sobie z chorobą. Cały artykuł i odpowiedź na pytanie „jak sobie radzić z chorobą” dostępny:

Battista S, Lazzaretti A, Coppola I, Falsiroli Maistrello L, Rania N, Testa M. Living with migraine: A meta-synthesis of qualitative studies. Front Psychol. 2023 Mar 28;14:1129926.

W kontekście powyższych problemów chorych na migrenę można zastanowić się, czy istnieją migrenowe biomarkery jakości życia i czy można przewidzieć, którzy pacjenci osiągną wyższy stopień niesprawności związanej z chorobą. He i wsp. w tym roku opublikowali wyniki swojego badania, w którym ocenili poziom GDF-15 (różnicujący czynnik wzrostu-15; growth differentiation factor-15) i FGF-21 (czynnik wzrostu fibroblastów-21; fibroblast growth factor-21) w surowicy pacjentów z migreną i u zdrowych osób z grupy kontrolnej. W grupie badanej były osoby z migreną epizodyczną i przewlekłą rozpoznaną zgodnie z ICHD-3. Brano pod uwagę liczbę dni z bólem głowy w miesiącu, intensywność bólu, objawy towarzyszące, obecność objawów aury i występowanie rodzinne. Migrenicy wypełniali skale MIDAS i Headache Impact Test (HIT-6), a także kwestionariusze PHQ-9 (Patient Health Questionnaire-9) i GAD-7 (General Anxiety Disorder-7) w celu oceny lęku i zaburzeń nastroju, przede wszystkim depresji. He i wsp. badali jak obecność migreny wpływa na poziomy w surowicy FGF-21 i GDF-15, które są zaangażowane w zaburzenia metaboliczne i homeostazę mitochondriów. FGF-21 i GDF-15 są uważane za markery zaburzeń mitochondrialnych i zostały powiązane z ciężkością niektórych chorób, ale ich poziom może zależeć od wieku, wskaźnika masy ciała (BMI), niektórych chorób towarzyszących (np. niewydolność serca, zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie płucne, cukrzyca, choroby autoimmunologiczne, nowotwory). Niemniej u pacjentów chorujących na migrenę w grupie badanej przez He i wsp. wszystkie potencjalne choroby wpływające na poziom FGF-21 i GDF-5 zostały wykluczone. Autorzy stwierdzili znacznie podwyższone poziomy FGF-21 i GDF-15 w surowicy u pacjentów z migreną w porównaniu do grupy kontrolnej, co sugeruje, że obie cytokiny mogą mieć potencjalną wartość jako biomarkery migreny. Nie stwierdzono natomiast różnicy w poziomie badanych cytokin w zależności od stosowanych leków i potencjalnego występowania bólu głowy z nadużywania leków. Aby przeczytać całość badania sięgnij do artykułu:

He J, Zhou M, Zhao F, Cheng H, Huang H, Xu X, Han J, Hong W, Wang F, Xiao Y, Xia J, Liu K. FGF-21 and GDF-15 are increased in migraine and associated with the severity of migraine-related disability. J Headache Pain. 2023 Mar 20;24(1):28. doi: 10.1186/s10194-023-01563-8.

Podsumowując analizowane artykuły należy stwierdzić, że migrena negatywnie wpływa na całe życie człowieka, od życia prywatnego po sferę społeczną i zawodową. Osoby z migreną czują się napiętnowane, więc konieczna jest poprawa świadomości wśród społeczeństwa tej choroby z punktu widzenia polityki społecznej i zdrowotnej oraz dalszych badań nad biomarkerami wskazującymi na stopień ciężkości migreny.